Sau đây là nội dung bài phỏng vấn:

Đại sứ đánh giá thế nào về quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và Nam Phi trong 30 năm qua? Đâu là những thế mạnh cần phát huy?

Năm 2023 đánh dấu tròn 30 năm Việt Nam và Nam Phi thiết lập quan hệ ngoại giao với nhiều dấu mốc và kết quả tốt đẹp. Từ trước khi thiết lập quan hệ ngoại giao, giữa hai bên đã có mối liên hệ với dấu mốc lịch sử là cuộc gặp giữa đại diện Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và đại diện đảng Đại hội Dân tộc Phi (ANC) vào năm 1955 tại Hội nghị Bandung ở Indonesia - hội nghị đánh dấu sự ra đời của Phong trào Không Liên kết.

Vượt qua khó khăn, hạn chế do khoảng cách xa về địa lý, với nền tảng lịch sử quan hệ mật thiết như đề cập ở trên, quan hệ hữu nghị truyền thống giữa hai nước 30 năm qua được vun đắp và ngày càng đi vào thực chất, hiệu quả hơn, thể hiện qua sự hợp tác trên nhiều mặt.

Sau đại dịch COVID-19, quan hệ hai nước được thúc đẩy mạnh hơn trên cả ba kênh đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước, đối ngoại nhân dân, cả ở cấp trung ương cũng như giữa các địa phương hai nước với các hoạt động trao đổi đoàn, bao gồm đoàn cấp cao, mà tiêu biểu là chuyến thăm chính thức tới Nam Phi của Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân từ ngày 13-16/9 và mới đây là chuyến thăm Việt Nam từ ngày 12-15/12 của Phó Tổng thống Nam Phi Paul Mashatile.    

Về quan hệ kinh tế - thương mại, Nam Phi tiếp tục duy trì vị trí là đối tác thương mại số 1 của Việt Nam tại châu Phi. Các lĩnh vực hợp tác khác như quốc phòng - an ninh, khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo, giáo dục đại học, tư pháp, du lịch, quản lý động vật hoang dã và đa dạng sinh học, phòng chống tội phạm buôn bán động vật hoang dã… cũng được hai bên quan tâm trao đổi kinh nghiệm, phối hợp triển khai.

Tại các diễn đàn đa phương, hai nước luôn có sự hợp tác và ủng hộ lẫn nhau. Việt Nam đã góp phần giúp Nam Phi trở thành đối tác đối thoại theo lĩnh vực của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN); Nam Phi ủng hộ Việt Nam làm quan sát viên tại Liên minh châu Phi; năm 2023, khi Nam Phi làm Chủ tịch luân phiên Nhóm BRICS, Việt Nam là một trong số ít các nước châu Á (1 trong 3 nước ASEAN) được mời tham dự Hội nghị BRICS châu Phi và Đối thoại BRICS mở rộng trong khuôn khổ Hội nghị thượng đỉnh BRICS.

Đến nay, Nam Phi là nước châu Phi duy nhất Việt Nam có quan hệ đối tác vì hợp tác và phát triển. Có thể nói, những kết quả tốt đẹp trong quan hệ giữa hai nước 3 thập kỷ qua đã tạo nền tảng cho phát triển quan hệ hợp tác thời gian tới. Tôi tin rằng hai nước còn nhiều dư địa để tăng cường hợp tác hiệu quả, thực chất, không chỉ giúp quan hệ song phương ngày càng đi vào chiều sâu, mà còn góp phần vào sự hợp tác, phát triển quan hệ giữa hai khu vực Đông Nam Á và miền Nam châu Phi.

Thưa Đại sứ, trong năm nay, Việt Nam và Nam Phi đã phối hợp với nhau như thế nào để tổ chức kỷ niệm sự kiện này tại hai nước?

Cho đến thời điểm này, có thể khẳng định cả Việt Nam và Nam Phi đều đã có các hoạt động rất tích cực, đa dạng và sôi nổi để kỷ niệm 30 năm thiết lập quan hệ ngoại giao. Cả hai phía đều có sự chuẩn bị sớm và đã tổ chức thành công nhiều sự kiện thiết thực trong năm kỷ niệm.

Tại Nam Phi, từ đầu năm 2023, Đại sứ quán Việt Nam và các cơ quan Việt Nam tại Nam Phi đã tích cực tổ chức, tham gia nhiều chuyến thăm và làm việc tại các địa phương và với các bộ, ngành, doanh nghiệp, hiệp hội của Nam Phi để tiếp tục kết nối, tìm kiếm cơ hội kinh doanh, đầu tư giữa hai bên. Chuỗi sự kiện như Ngày Việt Nam tại Nam Phi, sự kiện lần đầu tiên được tổ chức tại một nước châu Phi, kết hợp tổ chức dịp kỷ niệm 78 năm Quốc khánh Việt Nam, Tọa đàm Doanh nghiệp Việt Nam - Nam Phi, sự tham gia của Việt Nam trong Liên hoan phim ASEAN tại Nam Phi, Ngày Phở Việt Nam tại Nam Phi 2023 (lần đầu tiên được tổ chức) nhằm góp phần giới thiệu và quảng bá văn hóa, ẩm thực Việt Nam và tăng cường trao đổi về cơ hội thương mại, đầu tư giữa hai nước đã diễn ra hết sức thành công, để lại nhiều ấn tượng cho bạn bè Nam Phi, mang đến hình ảnh về một Việt Nam đổi mới, năng động, phát triển, hiếu khách, có văn hóa đặc sắc… đến với bạn bè Nam Phi.

Song song với đó, Đại sứ quán Nam Phi tại Việt Nam cũng đã có nhiều hoạt động thiết thực chào mừng. Chuyến thăm Việt Nam rất thành công mới đây của Phó Tổng thống Nam Phi đã khép lại trọn vẹn một năm quan trọng ghi dấu mốc 30 năm quan hệ ngoại giao giữa hai nước, thể hiện cam kết và mang lại những xung lực mới cho hai bên thúc đẩy quan hệ lên tầm mức mới.

Đại sứ nhận định như thế nào về tiềm năng hợp tác giữa hai nước trong thời gian tới? Việt Nam và Nam Phi cần tập trung vào những trọng tâm gì để quan hệ song phương tiếp tục phát triển trong tương lai?

Nhìn tổng thể, quan hệ chính trị giữa hai nước rất tốt đẹp, hai bên chia sẻ nhiều điểm chung. Tuy nhiên, thẳng thắn mà nói, hiệu quả quan hệ kinh tế chưa xứng tầm với quan hệ chính trị. Để từng bước nâng hiệu quả thực chất trong quan hệ, nhất là về kinh tế, cần kiên trì, quyết tâm thúc đẩy hợp tác trên các mặt, nhất là những lĩnh vực hai bên có thế mạnh và nhu cầu, có khả năng bổ sung cho nhau cao để tập trung tăng chiều sâu hợp tác cùng có lợi (về khai khoáng, nông nghiệp, năng lượng, giáo dục đào tạo, thương mại, logistics, tài chính ngân hàng...), các lĩnh vực mới như chuyển đổi số, kinh tế xanh. Trước hết, hai bên cần tiếp tục thúc đẩy các biện pháp để tạo thuận lợi cho hàng hóa từng bên tiếp cận thị trường của nhau, đồng thời tạo thêm cơ hội cho doanh nghiệp hai bên tiếp cận, tăng cường hợp tác đầu tư.

Trong thời gian tới, hai nước cần tiếp tục tăng cường trao đổi đoàn, đặc biệt là cấp cao, trên tất cả các kênh, hình thức đa dạng hơn; đồng thời tiếp tục phát huy tốt tham vấn, phối hợp, hợp tác trên các diễn đàn đa phương, nhất là tại Liên hợp quốc, Phong trào Không liên kết và hợp tác Nam – Nam, để không ngừng củng cố và xây dựng sự tin cậy chính trị.

Ngoài ra, hai bên cần tiếp tục nâng cao hiệu quả hoạt động của Diễn đàn đối tác liên Chính phủ Việt Nam - Nam Phi, Ủy ban Thương mại hỗn hợp Việt Nam - Nam Phi và các cơ chế hợp tác chuyên ngành khác. Đặc biệt, cần quan tâm rà soát để cập nhật, đàm phán, ký kết các văn kiện hợp tác song phương trên các lĩnh vực, bảo đảm khả thi, thiết thực.

Một trọng tâm nữa, theo tôi, là đẩy mạnh hợp tác địa phương, phát triển du lịch, giao lưu văn hóa, giao lưu nhân dân giữa hai nước hơn nữa. Do khoảng cách địa lý xa, lại chưa có đường bay thẳng nên người dân hai nước chưa có được nhiều thông tin đầy đủ về đất nước của nhau. Đại sứ quán Việt Nam tại Nam Phi mong muốn sẽ tiếp tục làm cầu nối, tăng cường quảng bá hình ảnh về Việt Nam tới bạn bè Nam Phi, đồng thời góp phần chia sẻ nhiều hơn nữa về đất nước và con người Nam Phi tới người dân Việt Nam.

Trân trọng cảm ơn Đại sứ.